Cattleya

Cattleya labiata

Bir suredir hem Orkidece blogundan hem de orkidelerimden uzak, yogun bir donem gecirdim. Bilgisayar basina gecmis ne yazayim diye dusunuyordum.  Mesele, konu bulamamak degil; aklimda donen tonlarca dusunce arasindan hangisini anlatacagima karar verememek benimkisi. Yine de bir yerden baslamak gerek. Bu sefer koleksiyonumda olan Phalaeopnosis orkidelerinden farkli bir orkideden bahsedecegim.

Temmuz ayinda ev tasidim. 2,5 yasinda bir cocuk ile yalniz paket acip, yeni evde kutulari yalniz acmak orkidelerime hic iyi gelmedi. Yeni ortami ev ortaminda onlara uygun yer bulmak zor olmasa da su verecek enerjiyi bulmak beni epey zorladi. Bu sebeple orkidelerin yaz doneminde yaprak vererek guclenme asamalarinda benimkiler ilgisizlikten ne yazik ki guclenemediler.

Amerika'nin Illinois eyaletinde Hauserman Orkide Evi'nde her sene Ocak ayinda Open House duzenler. Bu zamanda cok cesitli orkideler ile tanisma firsati bulabiliyorsunuz. Ben bu etkinligini ilk defa bu sene (2015) gormus ve  Cattleya (Ketiliya) orkidesi edinmis oldum. Bu Cattleya (Ketiliya) orkidesini kok ve yaprak olarak indirimden almis, sonbaharda acmasini bekledigim icin 6 ay boyunca iyi bakmistim.  Temmuz ayinda tasinana kadar cicek tohumunu saglikla buyutmus Cattleya'min yeni evimden yerini sevmeyip kararip solmasi bende buyukr bir husran olmustu.

En buyuk hayalim, Cattleya ciceginin kokusundan bir hafta evde sarhos gezip 8. gunde blogumda sizlere bundan bahsetmekti. Kok ve yaprak olarak satin aldigim orkidenin ciceginin rengini bile ogrenemeden tomurcugu soldu gitti. Kesip attigim tomurcuk rivayete gore acti mi avuc buyuklugunde acan ciceginin omru ancak 3-4 hafta olurmus. 1950 Amerika'sinda bu orkidelerin bakim kolayligi ve sonbaharda acan ciceginin muhtesem kokusundan dolayi cok populer bir cicek oldugunu okumustum.

Simdi herkesin rahatlikla ulasip, cok az kisinin rahatlikla bakabildigi Phalaeopnosis orkideleri neden simdi populer diye merak ederseniz aslinda cevabi yine pazarlama endisesi diyebilirim. Phalaeopnosis orkidelerinin cicek omurleri 3-4 ay. Dukkaninizda iyi kosullarda yasadigi surece 3-4 ay gibi uzun bir sure icersinde satmaniz daha kolay olsa gerek.

Yine gelelim Cattleya'lara. Cattleyalar, Phaleopnosisler kadar cok su ya da nemden hoslanmazlar. Bitki kendi soganinda (Pseudobulb) suyu depolar. Bu sebeple uzun sure sussuz kalarak kurumadan yasamina devam edebiliyor. Her sogan bir defa cicek veriyor. Hizli yeni buyuyen bu bitki cok sayida yeni sogan verir. Zamanla saksida cok fazla sogan olmaya baslar. Ilginctir; kalabaligi azaltmak icin ayirmaya karar verdigimde 'kesinlikle en az 4-5 sogani bir arada tutun' tavsiyesini okumustum. Aksi takdirde yavas buyur ve cogalirmis.

Bakimi kolay, acinca parfumuyle sarhos eden bu Cattleya'nin evimde acmis resimleriyle hava atmak vardi. Simdilik yesil yapraklarini izleyelim ve bol bol, iyi iyi bakisalim.

Boceklerden arinma

Yazilarimi 'Orkidece' uzerinden yayinlamaya basladigimdan beri pek cok orkide sever ile tanisma sansi edindim. Tanisitigim kisilerin cogu ozelden yazip orkideleri ile bas edemedikleri dertlerini  paylastilar. Bu dertlerden en cok yazilani ise orkideyi bir sekilde etkileyen farkli tiplerde boceklerdi. 

Basit bir yontem ile boceklerden arinma sandiginizdan kolay olabilir. 

Orkideler pek cok sebepten dolayi bocekler tarafindan istilaya ugrayabilirler. Kimi zaman gozle gorebildiginiz irili ufakli hareketli canlilar orkidenizin yapragina ve/veya kokune zamanla cok zarar verebilir. Bu sebeple boceklerden kurtulmaniz bitkinin sagligi acisinda cok onemlidir. Bu kucuk canlilardan kurtulmak biraz kolay gibi gozukse de yumurtalar dayanikli oldugu icin mucadale biraz zaman alacaktir. Yine de cok hizli bir sekilde bocek nufusunun azaldigini fark edecek ve bu yontemi cok islevsel bulacaksiniz.

Dort basit asama ile boceklerin buyuk cougunlugundan hizli bir sekilde arinamabilirsiniz. Besinci asamayi tekrar etmek ise kalan yumurtalardan kurtulmak icin cok onemli. 

1. Bark degisimi

Oncelikle bocekler ve yumurtalara yuva olma ihtimali tasiyan eski barktan kurtulmalisiniz. Eski barktan kurtularak temizliginden emin oldugunuz bark ile dezenfekte islemine rahatlikla baslayabilirsiniz. Eski barki posete koyup hemen ortamdan uzaklastirin. 

2. Yaprak ve saksi temizligi 

Saksinda ayirdiginiz orkidenizi su ile yikayarak gorunen bocekleri temizlemesiniz.  Yapraklarinda gorunen bocekleri akan suyun altinda elinizle ovalayarak elinizden geldigince yapraktan ayirin. 

Eski saksinizi tekrar kullanacaksaniz izopropil alkol ile dezenfekte edin. Ben kisisel olarak bulasik deterjani ile iyice yikadiktan sonra uzerine alkolu boca edip kurumaya birakiyorum. 

3. Alkollu suda bekletme

Eczanelerden rahatlikla edinebileceginiz  izopropil alkol orkide bakiminda duzenli olarak kullanilan bir malzemedir. Ecza dolabinda orkidelerinize izopropil alkol icin yer acmanizda fayda var. 

Bir kapta izopropil alkol ile su karisimi hazirlayin. Orkideyi tum govdesi dahil, koklerini suyun icine batirin ve 30 dakika kadar alkollu suda bekletin. Bu esnada alkollu su ile yapraklarinin ustunu ve yikayin. Hemen silmeyin. 

4. Yeni bark ile topraklama

Alkollu suda bekletme isi bittikten sonra orkideniz yepyeni bark ile biraraya gelmeye hazir. Yapraklarini bezle silin ve bocek kalmadigindan emin olun. Bark topraklama islemi bittiginde orkidenizi tekrar yerine konmaya hazir. Ancak once alkollu bez ile yerini silin, dezenekte edin.

5. Haftalik rutin

Bu asamalari yaptiktan bir kac gun sonra yine bocekler gorebilirsiniz. Ilk olarak yaptiginiz dezenfekte islemi ile yasayan boceklerden kurtulmustunuz. Ancak alkole dayanikli olan yumurtalar hala hayatta kalmisti. Bir kac gun icinde yumurtalarindan cikan bocekler tekrar size gorunecektir. Bu yuzden son islemi haftada bir  tekrar etmeniz yeterli. Bark degistirmenize gerek yok. Yapacaginiz islem gayet basit. Tekrar bir kapta alkollu su karisimi hazirlayin. Orkidenizin bulundugu saksiyi bark ve kokler tamamen karisimin icine girecek sekilde kaba daldirin ve 30 dakika bekletin. Yapraklarinin altini ve ustunu ayni suyla yikamayi unutmayin. Sure bittikten sonra yapraklari bezle silin. Orkidenizi yerini alkollu su ile silmeyi unutmayin. 

Son islemi ne kadar tekrar edecegine siz karar vereceksiniz. Ben sahsen boceklerden tamamen kurtuldugumdan emin olana kadar tekrar ediyorum. Bu asagi yukari 3-4 hafta suruyor. 

Izopropil alkolu kullanirken endiselenmenize gerek yok. Orkideye hic bir zarari yok. Ancak bu alkolden baska bir tip alkol kullanmayiniz. Diger alkol tiplerini orkide yapraklari tolere edemeyebilir. 

Kolay gelsin!

Yaz geldi, cicekler gitti.

Orkidelerimin acan ciceklerinin resimlerini cekip nispet yapar gibi paylasip duruyorum. Her zaman boylesine havali olmuyor durum. Kasim ayindan beri cicekleriyle oturma odamizda cekirdek cikleten orkidenin yapraklari artik zayiflamaya, ciceklerini feda etmeye basladi. Hepsi gitmeden ben de masa susu yaptim zavallilarimi. Ama hepsi daha saglikli bir orkide icin.

Yaz aylari orkidelerin kisa hazirlik yapip bol bol enerji topladigi donemdir. Bu surecte yaprak ve kok cikarirlar. Bu sebeple yaza girmeden acan ciceklere gercekten cok dikkat etmek gerek. Isi degisimi, bol gunes ciceklere bazen zarar verici olabilir. Ve cicekleri canli tutmak icin tum enerjisini harcayan orkidenin yapraklari zayiflamaya baslayabilir.

Kasim ayinda acan cicekleri limden geldigince tutmaya calistim. Ama aci gercekle yuzlesmek ve ciceklerin dalini kesmek orkide sagligi icin en iyisi olabiliyor. Simdi cicekler masami susluyor. Fakat hizla soluyor ve rengini kaybediyorlar.

Bu yaziyi bu donemde bana ozelden yazip ciceklerini korumak icin elinden geleni yapan bir Orkidece takipcisine adamak istiyorum. Orkidesini kurtarmak icin  orkidenin o guzelim ciceklerini kesmesini tavsiye etmek cok kolay gibi gozukse de icimin ciz ettigini dile getiremedigimden buradan yazmak istedim. Bakin benim basima da geldi. Gercekten gulmedim komsuma ki gelsin basima. Ama vaziyet geregince kesiyorsun guzelim cicekleri. Ne yapalim. Bu durumda bile hos resim paylasalim.

Kil tanecikleriyle mutlu bir orkide

Gecenlerde kil tanecikleriyle toprakladigim orkidemin mutlulugunu sizinle paylasayim istedim.
Yeni topraklama ile gayet halinden memnun mor benekli beyaz orkidem beni de memnun ediyor. Su aralar birkac gecici rahatsizligi ard arda yasayinca onu yine ihmal ettim. Bana ragmen kendi basina gayet iyi yasadi.

 

Her gecen gun tomurcuklarini acan orkidem yeni tomrucuklarla yuzumu guldurmeye devam ediyor. Bu orkidemin bana bebek vermesini umid ediyorum. Bakalim ne olacak. Yakinda sizlerle orkidenizin bir dal icinde birden fazla dallanip ciceklenmesini sirrini yazacagim. 

Yunanistan'dan "Anali kizli Orkide"

"Iyi ki orkideler uzerine bir blog olusturmaya karar vermisim". Son birkac gundur kendime bu sozu soyluyorum. Her sabah kalktigimda yapilan begenileri saymak ve yorumlari okumak ne buyuk zevk. Bazen bana orkidelerini kurtarmak icin mesaj atanlarla muhabbet cok ilerliyor. Bir bakmisim arkadas olmusuz. Gecenlerde yine boyle cok kiymetli birisiyle tanistim.
Orkidesinin verdigi bebegi kurtarmak icin yazan Yunanistan'dan Melek Sadik beni cok sasirttiniz. Daha soruyu sordugunuzda affalladim. Sorusu su; orkidesi bebek vermis! Biliyorum bu soru degil. Orkidesi bebek vermis hem de iki defa! Ben orkidelerim bebek versin diye ne taklalar atiyorum Henuz hic bir Phalaeopnosis orkidem bebek vermedi. Melek arkadasimin iki defa bebegi olmus bile. Keske ben de boyle orkide koleksiyonumu genisletip "Anne orkideler ve Bebekleri" kosesi olusturabilsem.
Bu arkadasimin orkideleri guzel ilgiden aileyi buyutmek istemis. Ancak ikinci sefer gelen bebegin sansi yaver gitmemis; yapraginda sararma baslamis. Bebegi anneden ayirmak ve sararmis yapragi alkollu makas veya bicakla kesip ayirmak umarim ise yarar.
Melekcigim, senin ve orkidelerinin bahti acik olsun. Hasta bebegin iyi haberlerini bekliyorum.

Kil tanecikleri ile topraklama

Kil Taneciklerin benim icin cok populer bir topraklama malzemesi oldugundan onceki yazimda bahsetmistim. Eger okumadiysaniz ve ilgileniyorsaniz "Farkli bir topraklama; Kil tanceikleri (Clay Pellets)" linkine tiklayarak okuyabilirsiniz.

Benim icin cok yeni bu tanecikleri kurumaya baslayan orkideme denemek icin firsat dogdu. Kurumaya baslayan orkidenize erken teshis icin daha onceki yazilarimda bahsetmistim.  Ulasmak icin yaziya tiklamaniz yeterli.

Her zaman bark (agac kabugu) ile saksisinda mutlu olan cicegim, bir sureligine duzenli olarak ihmal edince yapraklarinda susuzluk/nemsizlik belirtileri gormeye basladim. bir suru cicek tomurcuklarindan sadece iki tanesini acmis olan bu orkide eger mudahale etmezsem bir anda tum acmis ciceklerini tomourcuklariyla kaybedecek. Ne yaparsam yapayim cicekleri kurtaramayacagim.  Cok gecikmeden bakimini kolaylastiracak olan kil tanecikeleri denemeye karar verdim.
Bu degisimi yaparken asama asama fotograflarini cektim ki sizlerle paylasayim.

Oncelikle bark ile orkideyi birbirinden ayirmak gerek. Ayirma islemin itepsi uzerinde yaptim. Yapraklarin arasinda govdeyi iyice tutup yavas yavas cekip cikardim.

Orkideyi cikarinca koklerinin arasindaki barklari elimle iyice temizledim. Sonra kokleri suda yikadim ki elimle cikaramadigim eski bark parcaciklarindan kolaylikla kurtulabileyim,

Bu asamanin resmi yok ne yazik ki. Bu asamada olu kokler var ise temizlemek lazim. Olu kokler; iyice kahverengi olmus ve parmaklarimla hafifce bastirinca kolaylikla ezilir. %91 Isopropyl Alkol ile dezenfekte edilmis makas ya da bicak cok onemli. Bask bir enfeksiyon olusmasini engellemek bu noktada cok onemli..Olu koklerden kurtulunca saglikli kokleri rahatlikla gorebiliyorsunuz.

Zevkime gore sectigim cam vazonun dibini cakil taslari ile doldurdum. Orkidenin kokleri icerde kalarak yapraklari ve govdesi vazonun agiz hizasinda duracak sekilde elimle sabitledim.

Kil taneciklerini bir kavanozun icinde hazir ettim ki vazoya koymasi kolay olsun. 

Bir yandan orkideyi elimle tutarken diger yandan kil taneciklerini vazonun icine yavas yavas bosalttim.

 Bosaltirken taneciklerin koklerin arasina esit yerlesmesine dikkat edin. 

Bu kil taneciklerini buyuklugu sayesinde kokleri rahatlikla gorebiliyorsunuz. Eger koklerde bir sorun olur ise mudahale etmek icin yeterli zamaniniz olacak. Kil taneciklerine daha simdiden bayildim! 

Kil tanecikleri ile orkidenizin eger kokleri uzunsa vazoda sabit durmasi cok kolay oluyor. Eger kokleri yeteri uzun degil ise cubuk ile orkideyi sapindan tutturarak sabitleyebilirsiniz. 

Baslangic olarak tam bir cay bardagi suyu bosalttim. Unutmayin artik plastik, delikli bir saksi olmadigi icin dipteki suda bekletmenize gerek yok. Eger taslari gececek kadar su koyarsaniz kokler suyun icinde kalacak,  bir sure sonra kokleri kaybedebilirsiniz. 

Orkidemi yine ayni eski yerine yerlestirdim. Umarim kuruyan yapraklar canlanir, ciceklerini acip acip mutlu oluruz ailecek. 

Simdilik "Yasasin Kil Tanecikleri!"

Kurumaya baslayan orkidenize erken teshis

O kadar kurtardigim orkidelerden kahramanlik hikayesi gibi bahsettim. Ama sevgili esimin hediye olarak getirdigi orkidenin kurumasina izin veriyordum az kalsin. Koleksiyonuma yeni katilmis, romantik hediye olan bu bitkinin aslinda hazin bir hikayesi var. Yakinda bu konuda hakkinda bir post paylasacagim. Simdilik kurumaya baslayan cicegi nasil teshis edersiniz, bu konuya degineyim.

 

Her sabah, kahvalti sonrasi kahvemi yudumlarken orkidelerimi teker teker kontrol ederim. Dun soyledigim sozleri bugun hep tekrar ederim "ne kadar guzel cicek veriyor", "aa kucuk bir yaprak geliyor, mutlu cicek seni", ya da sadece verdigi kokleri sayarim. Her zaman bu kadar keyifli olmayabiliyor. Yine kahvemi yudumlarken ne goreyim! Resimlerde de gordugunu gibi cicek vermekle cok mesgul orkidem en alttan baslayarak, ilk uc yapragin uzerinde kucuk sevimsiz dalgali bir doku olusmus.

En alttaki yaprak.

Ortadaki biraz daha iyi gorunen ikinci yaprak.

Ucuncu, durumu en iyi olan yaprak. Hala cok canli gorunuyor.

Yapraklarin uzerindeki kirisik dokuyu gormek icin biraz dikkatli bakmak gerekebilir. Ancak zamanla yapraklarin diriliginin azaldigini ve sertligini kaybedip esnek bir yapiya dondugunu gorunce panik olabilirsiniz.  Benim bu ciceklere koydugum teshis; nem eksikligi.  Bu durum ilk en eski yapraklara yansiyor ve yavas yavas ust yapraklara dogru kendini gostermeye basliyor. Bu durumda hala ciceklerini atmaya baslamamis olurlar. Durum ilerledikce ciceklerinin de kurumaya ve solmaya basladigi gorulur. Ne yazik ki cicekleri kurtarmak yapraklari kurtarmak gibi olmuyor. Hatta cicekleri kurtarmak nerdeyse imkansiz. Yapraklara odaklanip, orkidenizi onumuzdeki seneye hazirlamak bu durumda daha umut verici oluyor.

Kurumanin ikinci belirtisi de esneyen yapraklar. Asagida ekledigim resimler ayni orkideden. Ilki alt yapraklardan, ikincisi ise ust yapraklardan. Aradaki farki siz de hemen anlayacaksiniz.

Alttaki nem eksikliginden kuvvetini kaybetmis yaprak. Esnekligi iyiye isaret degil.

Ust yapraklardan bir resim. Parmagimla esnetmeye calissam bile kivrilmiyor. Iste saglikli bir yaprak. 

Yapraklardaki su azalinca, yapraklar diriligini yitiriyor ve saksinizdan sagiya dogru suzulmeye basliyorlar. Kisa zaman icinde orkidenizi tamamiyle kaybedebilirsiniz.

Bu tip durumlarda birkac seye dikkat etmenizini oneririm.

• Sicak mevsimlerde daha sik sulayin. 
• Bark'inin degisme zamani gelmis olabilir ki ilkbahar bu degisim icin ideal zamandir. 
• Orkidenizin yerini degistirin, daha az gunes alan yere yerlestirin. Cok gunes almaya baslamissa yapraklarini cok isitip nemini kaybemis olabilir.  

Ben bunlardan barkini degistirmeyi sectim. Cunku su aralar cok gundemimde olan kil taneciklerini kullanmaya cok merakliyim. En kisa zamanda adim adim nasil kil taneciklerini kullandigimi anlatam bir post yayinlayacagim.  Umarim yapraklar toparlar ve verdigi tomurcuklari kaybetmeden zevkini surebilirim.

Farkli bir topraklama; Kil Tanecikleri (Clay Pellets)

Daha onceki yazimda kurtardigim orkidelerden bahsetmistim. Orkideleri kurtarmak, okudugum degisik bakim yontemlerini uygulamak icin firsat oluyor. Uzun zaman once okudugum "Hydroponic" denen, digeri adi "Kil tanecikleri" ('clay pellets' ya da 'leca') olarak gecen bir malzemeyi denemek bir suredir aklimdaydi. Ikea'da yine orkideleri hayran hayran izlerken koca bir poset "Leca" gorunce hemmmen yuvarladim alisveris arabasina. Okulumun sekreter masasinda kuruyan cicekler evime gelince bark'ini yenilerken bir tanesine bunu kullandim. 

Ikea'da tesadufen karsima cikan bu malzeme "Clay Pellets" olarak adlandirilmis. Kullanim talimatlarinda saksi icinde topragin altina ince bir katman veya toprakla karistirarak ya da sadece topragin ustunu ortebileceginiz bir malzeme olarak kullanabileceginiz yazili. Bu cok kullanisli olan kil tanceiklerini ben soyle kullandim. 

Orkide koklerinin cok guzel havalandiran ama bark kadar uzun omurlu olmayan bu tanecikler muhtesem bir rutubet ortami yaratiyor. Bu "Kil Tanecikleri" susuzluktan yapraklari cokmus orkideyi tam 6 gunde toparlanmasina yardimci oldu. 

Tamamiyle bark ile ayni yontemi uygulayarak saksiya yerlestiriyorsunuz. Kokler, kil taneciklerin arasinda kalacak ve desteksiz ayakta kalacak sekilde yerlestirdim. Bu orkidenin kokleri uzun ve cok oldugu icin geldigi saksidan biraz daha buyuk saksi kullandim. 

 

Beyaz seramik saksi aslinda baska bir amac icin aldigim ev malzemesi idi. Ancak buyuk saksiyi en iyi tasiyan bu olunca ciceklerimin yanina terfi ettim. Beyaz saksinin icinde her zaman su bulunuyor ama kil tanecikleri asla suyun icinde yuzmuyor. Icerde olusan rutubet ile orkidenin kokleri icin muhtesem rutubet olusuyor. Bunu saydam saksiya bakarak rahatlikla gorebilirsiniz. 

yine de haftada bir saksiyi muslugun altina sokuyorum. Tum koklerin iyice islandigini, acik yesilden canli yesile dondugunu gorunce yerine kaldiriyorum. Bu islem 30 saniyeden fazla surmuyor, Bu kil tanecikleri bark gibi nemi tutmadigi icin suuyun icinde uzun uzun bekletmeniz pek islevsel olmayabilir. 

Bu taneciklerin bir baska kullanim sekli ise saksi ile ugrasmadan dekoratif bir cam vazo kullanabilirsiniz. Ben bu denemeyi mini orkidelerime yaptim. 

Direk vazonun icine kil tancecikleri ve orkidemi koydum. Bunu disinda ben birkac cm yuksekliginde su bulunduruyorum. Bu orkide icin gayet yeterli oluyor. Zamanla buharlasarak su kayboldugu icin orkidenin icindeki nemi ve suyu duzenli olarak kontrol ediyorum. Aslinda bu yontemle orkidenin bakimi cok daha kolay oldu.

Salca kavanozu kullandim ilk deneme icin. 

Mini orkidelerimin bu yeni yontemden memnun olduklarini verdikleri yeni yapraktan anliyorum. Hepimizin bu isten memnun olmasi ne guzel. 

Son olarak, bu malzemeyi saksilarima yukseltici olarak kullandim. Icinde her zaman su bulunduyorum. Koku yapmiyor, cirkin bir goruntu olusmuyor, her nasilsa hic boceklenme yasamadim. Gayet memnunum, 

En kisa zamanda bu degisik orkide turunden de bahsedecegim. Bana cicek vermesini bekliyorum. Soylediklerine gore muhtesem kokuyormus. Simdiden cok heyecanliyim. 

Orkide Hastanesi

Arkadaşlarıma ziyaterete git-gel derken evlerindeki orkidelerini gözüm görmeye başladı. Tüm hepsinin ortak bir şikayeti vardı; ne yapacaklarını bilmeyen sahipleri. Arkadaslarimla deneyilerimi paylaşarak orkidelerini sağlıklı çiçek vermelerini saglayabildim. Fakat bazıları için basit yöntemler çok geç oluyordu. Bu durumda arkadaşlarım hasta ya da bakımsız çiçeklerini bana hediye ettiler. Tabii ki iyileşirlerse benim olacaklardı. İnanın, çok mutlu oluyordum. Bazılarını  iyileştirip onlara yeni aileler buldum, bazılarını ise kurtaramadım. Şimdi size evime gelen hasta çiçekler icinde  hikayesi yuzumuzu tebessum ettireni anlatayım.

İlk hasta Phalaepnosis orkidem, aslında çok sağlıklı olan sadece yapraklarını üzerinde beyaz pamuk gibi yumuşak noktacıklar tarafından istilaya uğramışti. Arkadaşım yapraklarını düzenli olarak islak bez ile silmesine rağmen bir türlü bu çok yavaş, sabırla ilerleyen böceklere engel olamamisti.
Eve getirdiğimde ilk endişem bu beyaz şeylerin benim kendi orkidelerime bulaşmasiydı. Hemen müdahalemi yapmam ve bir süre diğerlerinden ayrı bir yerde tutup gözlemlemeliydim. İnternette biraz araştırınca beyaz yürüyen böceklerin "Pamukçuk" olduğunu öğrendim. Pamukçuklardan kurtulmak çok kolay ama sabır gerektiriyordu.

Öncelikle eski bark'tan hemen kurtuldum. Saksısını tekrar kullanacağım için alkollü su ile yıkadım. Orkidenin köklerini alkollü suyun içinde 30 dakika beklettim. Bu esnada yapraklarını alkollü su ile yıkadım, alkollu suyun icinde bekletmedim. Alkollu suyun icine girecek olan kismi sadece kökleri ve köklerin basladigi gövde. Merak etmeyin,  Phalaepnosis orkideleri çok dayanıklıdir. Bu güne kadar alkolde beklettiğim hiçbir orkidem zarar görmedi, aksine çoğu zaman olası bır enfeksiyona bile engel olabildim. Sonunda alkollden çıkarıp yeni barkla saksıya yerleştirdim.

Haftada bir saksiyi tamamiyle suyun icinde birakacak sekilde barkiyla beraber tekrar alkollü suya batırmaya birkaç hafta daha devam ettim pamukcuklardan tamamiyle arınana kadar. Iyilestiginden emin olduktan sonra bu orkideyi komşuma hediye ettim. Tam bir yıl sonra, komsum tatile çıkacagi için hediye ettigim orkide tekrar evimde misafirim oldu. İyi ki de gelmiş, hos gelmis. Barkını değişme zamani gelmis, gecmis bile. Kokleri topraktan cikmaya, yapraklarin arasindan yukariya dogru uzamanaya baslamis. Belli ki topraktan artik memnun degiller. Bark eskimis, sunger gibi suyu fazlaca tuttugu icin koklere zarar vermeye baslamis. Bu sebeple kokler daha rahat edebilecekleri yerlere dogru uzamaya baslamis. Şimdi sahiplerini beklerken penceremde gelen geçeni izliyor çiçekleriyle.

Son olarak evime gelen üç Phalaepnosis orkidelerinden bahsetmek istiyorum. Aslında bu orkideler öğretmenlik sertifikası almak için gittiğim okulun sekreter masasında bakımsızlıktan kuruyorlardı. Durumları o kadar vahimdi ki, cesaretimi toplayıp çiçeklerini iyileştirebileceğimi ve çiçek açtıklarında geri getireceğimi söyledim. Çok mutlu oldular, hemen çiçekleri alabileceğimi ve ne zaman geri getireceğimi sordular. Verdigim cevap Kasim-Aralik aylari gibi olur, oldu yani tam 6 ay sonra.

Keske ilk hallerinin resimlerin cekseydim. Ama internette hallerine benzer resim ekliyorum.

Susuz kalmis orkide yapraklari zayif dusup yere suzuluyorlar.

 Bu orkideler icin koydugum teshis ise "Susuzluk". Susuzluktan yapraklarda su kalmamis ince bir kumas gibi saksilarindan asagi suzuluyorlardi. Yapraklarini hala yesil olmasi cabuk toparlayabileceklerine isaretti. Bunlarin da hemen barklarini degistirdim ve cok susuz kaldiklari icin neredeyse her gun suda beklettim. 10 gunde toparladilar. Her gun yavas yavas yapraklarinin canlanmalarini gormek cok hos bir duygu. Geriye sadece yapraklarinda susuzluktan ufak deformasyon kaldi ancak bu endiselenecek bir durum degil.  

Susuz kaldigi esnada buyumeye calisan yaprak akerdeyona benzeyen bir yapi aliyor.

Yapragin buyuk kismi kendini toparlasa da bazi hicbir zaman toparlayan bir parca kalabiliyor.

Benim orkide kurtarma maceralarim bunlar. Inanin daha bakimsizliktan kuruyan, hasta ya da boceklenmis orkide buldukca sizlerle daha cok paylasacagim.

Solmanın Güzelliği

Zamansız dökülen güzelim orkide çiçeleri üzerine uzun uzun yazdım. Peki ya ömrünü doldurmus, yaşlanan çiçeklere n’olur? Elbette hepimiz biliyoruz; solar ve dökülür.  İyi de çiçeklerin solması bile bu kadar mı güzel olur. Dayanamadım Mor Orkidemin solan çiçeğinin fotoğrafını çekip sizlere biraz bahsetmek istedim.

Phalaeopnosis orkideleri, kış mevsiminin başında tomurcuklarını vermeye; Kasım- Aralık aylarında çiçeklerini açmaya başlar. Bu orkide türlerinin  yaygın olmasını sağlayan özelliği ise çiçeklerinin ömrünün 3-4 ay kadar olması. İyi bir bakımla çiçeklerinin ömrünün birkaç hafta daha uzatabilirsiniz.

Kış aylarında çiçek verirken köklerin ve yaprakların büyümesi yavaşlar. Tüm enerjisini güzel çiçeklere can vermeye harcar. Havalar ısınmaya başlayınca çiçek oluşumu yavaşlar, kök ve yaprak çıkararak kendini bir sonraki kışa hazırlar.  

Benim sevgili Mor Orkidem Ekim ayında tomurcuk vermeye, Kasım ayında çiçeklerini açmaya başlamıştı. Halen tomurcuk vermeye devam ediyor. Nisan ayında ilk çiçeğim miadını doldurdu ve solup dalından koptu. Aslında düşünürsek Kasım ayında açtığı için 6 aylık ömür bir çiçek için çok iyi.

Solarken enteresan bir güzellik gözlemledim. Canlı olan çiçek yaprakları yavas yavas beyaza dönüyor ve çiçek yapraklarını besleyen damarları daha ortaya çıkıyor. İnsan yaşlılığına benzeyen tarafı ise yapraklarının diriliğini kaybedip büzülmeye başlaması.  İlk çiçek solup giderken aynı dalın sonunda açmaya hazırlanan tomurcuklarla vedalaşıp kendisini toprağa bırakıyor. Büyüleyici doğrusu.

Ayrıca bana geçen ay hediye edilen değişik bir orkidenin türünün yavaş yavaş solan çiçeğinin de resimlerini ekleyeceğim. Bu orkidenin türü Paphiopedilum(Kısaca Paph. deniyor), cinsi Spiceranum. Phap. orkidelerinin çiçek ömrü sadece 4 ila 8 hafta arasında oluyor. Bana çiçek halinde geldiği için ömrünü söyleyemiyorum. Fakat yavaş yavaş solmasını izlemek bile muhteşem. Renk geçişleri bir sahane. Resimlerini ekliyorum ki siz de keyfini sürebilin. 
*Size resim göndermek için Paph.'i masaya taşıyordum. Birden çiçeği elimde kaldı. Avucumdaki halini ekliyorum.

Phalaeopnosis canlı taze çiçeğiyle.

 

Mor renginin beyaza geçişi

Paphiopedilum(Paph. ), Spiceranum

Paphiopedilum(Paph. ), Spiceranum

 

Paph., Spiceranum
Solarken yeşillerinin sarıya geçişi etkileyici.